Verschillende soorten rimpels, zoals fronsrimpels, voorhoofdsrimpels en kraaienpootjes, kunnen effectief en snel worden verminderd en voorkomen met het injecteren van een spierontspannende injectable in de gezichtsspieren. We spreken hier over botuline toxine, beter bekend onder de merknaam Botox. Maar deze injectable is meer dan een razend populair antirimpelmiddel. Van oorsprong is het een medicijn en het middel kent dan ook meerdere medische toepassingen. Lees hieronder voor welke aandoeningen het onder meer kan worden ingezet.
Oorsprong in de Oogheelkunde
De medische toepassing van Botox kent haar oorsprong in de oogheelkunde. In de jaren 70 van de twintigste eeuw werd de stof voor het eerst getest bij mensen. De Amerikaanse oogarts Alan Brown Scott kreeg toen toestemming om het middel in de oogspieren te injecteren van mensen die leden aan scheelzien (strabismus), als gevolg van een probleem met de oogspieren.
Hij ontdekte dat de tijdelijke verlamming van oogspieren door de injecties de stand van de ogen kon verbeteren. Hij publiceerde zijn bevindingen in een wetenschappelijk vaktijdschrift en steeds meer oogartsen raakten geïnteresseerd in de toepassing van het medicijn bij oogziekten veroorzaakt door afwijkingen van de oogspieren. Dit betekende het begin van de medische toepassingen van Botox.
Een andere oogaandoening waarbij de stof succesvol bleek te kunnen worden ingezet, is blefarospasme. Bij deze aandoening worden de oogleden onwillekeurig dichtgeknepen, doordat de spierspanning in de oogleden te hoog is. Door de spierontspannende werking kunnen Botox injecties de verhoogde spierspanning verhelpen.
In 1987 was het de vrouwelijke oogarts Dr. Jean Carruther, die per toeval de cosmetische toepassing van de injectable ontdekte terwijl ze een van haar blefarospasme patiënten behandelde. Tijdens de behandeling wees haar patiënt naar het punt tussen haar wenkbrauwen en zei tegen haar arts dat ze niet moest vergeten om dat gebied ook te injecteren, omdat ze had opgemerkt dat ze dan zo’n prachtige, zorgeloze gezichtsuitdrukking kreeg. Vanaf dat moment begon Dr. Jean Carruther samen met haar man en onderzoeker Dr. Alastair Carruther de ontdekte werking van Botox voor het verminderen van rimpels te onderzoeken.
Vanaf de jaren 90 kreeg de stof als middel tegen rimpels wereldwijd steeds meer bekendheid en is het door de jaren heen uitgegroeid tot een van de meest populaire rimpelbehandelingen. Tegelijkertijd werd er steeds meer onderzoek gedaan naar botuline toxine als medicijn en bleek dat de stof ook buiten de oogheelkunde potentie had om medische klachten te verminderen. Hieronder lichten we nog een paar aandoeningen uit waarbij het medicijn klachten kan verlichten en wordt het werkingsmechanisme verder uitgelegd.
Hyperhidrose (Overmatig Zweten)
Mensen die last hebben van hyperhidrose produceren overmatig veel zweet. Deze personen hebben snel en in hevige mate last van natte oksels, handpalmen, voetzolen, of een nat voorhoofd. Dit kan leiden tot emotionele en psychische klachten en beperkingen in iemands sociale leven.
De stof botuline toxine is een eiwit dat door de bacterie Clostridium botulinum wordt geproduceerd. Door de stof in de huid van de lichaamsdelen te injecteren die overmatig zweten, remt het eiwit signalen van zenuwen die zweetklieren stimuleren. Hierdoor wordt de overmatige zweetproductie voor meerdere maanden gestopt of flink gereduceerd. De injectable breekt na een bepaalde tijd altijd vanzelf af in het lichaam en dit betekent dat een Botox behandeling altijd herhaling nodig heeft om het gewenste resultaat te kunnen behouden. Dit geldt voor zowel alle medische als cosmetische behandelingen met het middel. Vaak houden de effecten na meerdere behandelingen langer aan.
Chronische Migraine
Migraine is een neurologische aandoening die hevige aanvallen van hoofdpijn veroorzaakt. Vaak is de pijn tijdens een aanval zo heftig dat patiënten niet kunnen doorgaan met hun dagelijkse activiteiten. Mogelijke bijkomende klachten zijn onder meer concentratieproblemen, misselijkheid en overgevoeligheid voor licht en geluid.
Door botuline toxine te injecteren in spieren van hoofd, gezicht en nek kunnen klachten bij een deel van de migraine patiënten worden verminderd. De injecties kunnen de intensiteit van de pijn en het aantal hoofdpijnaanvallen laten afnemen. Het belangrijkste werkingsmechanisme van de stof tegen migraine is dat het de neurotransmitters (signaalstoffen in de hersenen) kan blokkeren die verantwoordelijk zijn voor pijnsignalen in het brein. Als de behandeling aanslaat, kan deze de levenskwaliteit van de betreffende persoon verbeteren. De injecties worden aanbevolen bij chronische migraine.
Depressie
Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat de spierontspanner depressieve klachten mogelijk kan verminderen. Botoxinjecties in fronsrimpels zouden een positieve invloed kunnen hebben op iemands gemoedstoestand. De theorie hierachter is de facial feedback hypothese: het idee dat je gezichtsuitdrukking een emotionele staat versterkt of zelfs oproept. Zo hebben onderzoekers aangetoond dat zelfs een neppe lach op je gezicht je stemming verbetert. En andersom zou constant fronsen en bedroefd kijken kunnen zorgen voor neerslachtige gevoelens. Volgens wetenschappers die zich baseren op deze theorie zouden depressieve klachten kunnen afnemen na een behandeling met botuline toxine, omdat je dan automatisch minder fronst en dus een neutrale gezichtsuitdrukking hebt. Bovendien zou het verminderen van rimpels meer zelfvertrouwen en een positiever lichaamsbeeld kunnen geven, waardoor iemand positievere emoties ervaart.
Verkleint Botox de kans op een depressie?
Onderzoekers analyseerden data van 40.000 patiënten die voor onder andere de aandoeningen die in deze blog worden beschreven, werden behandeld met Botox. Deze data werd vergeleken met gegevens van patiënten die aan dezelfde aandoeningen leden, maar hiervoor niet werden behandeld met het medicijn. Uit deze vergelijking kwam een gunstige bijwerking naar voren: het bleek dat de groep patiënten die de spierontspannende injecties kregen, significant minder vaak meldde last te hebben van depressie. Opvallend is dat het voor dit effect niet uitmaakt waar in het lichaam de stof werd ingespoten. Ook als de injecties niet in het gezicht, maar bijvoorbeeld in de blaasspier werden geïnjecteerd om een overactieve blaas tegen te gaan, bleek het antidepressieve effect op te treden.
De onderzoekers vermoeden dat het verminderen van de klachten door de injecties de verbeterde stemming van de patiënten kan verklaren. Een andere mogelijke verklaring is dat de stof via het bloed in het deel van het centrale zenuwstelsel terechtkomt dat stemming en emoties beïnvloedt, en hier een positief effect teweegbrengt.
De precieze mogelijke werkingsmechanismen van botuline toxine bij depressie zijn echter onbekend en worden nog onderzocht. Ook zijn er meer grootschalige klinische onderzoeken nodig voordat het als een officiële (gedeeltelijke) behandeling van depressie zou kunnen worden erkend.
Tandenknarsen & Kaakklemmen (Bruxisme)
Medische aandoeningen waarbij de spierontspanner ook verbetering kan brengen, zijn tandenknarsen of kaakklemmen, ook wel bruxisme genoemd. Bij tandenknarsen wordt de onder- en bovenkant van het gebit met grote kracht over elkaar geschoven, wat een knarsend geluid veroorzaakt. Kaakklemmen houdt in dat de boven- en onderkaken hard op elkaar worden geklemd. Tandenknarsen komt meestal ‘s nachts voor en kaakklemmen kan zowel ‘s nachts als overdag gebeuren. De nadelige gevolgen van bruxisme zijn onder meer: slijtage van het gebit en glazuur, gevoelige en loszittende tanden en kiezen, slechte nachtrust, kaakpijn, hoofdpijn en nek-en schouderklachten door de continue spanning die er op de kaken staat. Aangezien het meestal onbewust gebeurt, is het vaak moeilijk onder controle te krijgen.
Onderzoek heeft inmiddels bewezen dat botuline toxine injecties klachten van bruxisme significant kunnen verminderen. Door de kauwspieren (masseter) te laten injecteren met het middel kunnen deze zich meer ontspannen, waardoor de spanning op de kaken afneemt. Hierdoor kunnen het knarsen en klemmen en de hiermee gepaarde (pijn)klachten aanzienlijk afnemen.
Deze behandeling kan ook een bijkomend cosmetisch voordeel bieden. Tandenknarsen en kaakklemmen kunnen namelijk het volume van de kauwspieren doen toenemen waardoor een breed en hoekig gezicht kan ontstaan. Veel vrouwen bij wie dit effect optreedt, vinden dat hun gezicht er hierdoor te mannelijk uitziet. Door de ontspannende werking van de stof op de kaakspieren kan het gezicht een slankere vorm en zachtere contouren krijgen.
Een Veelzijdige Stof
In deze blog hebben we een groot deel van de bekendste medische toepassingen van botuline toxine uitgelicht. Ook bij andere aandoeningen waarbij een verstoorde werking van spieren een rol speelt, zoals spasmen van verschillende lichaamsdelen, kan de stof klachten verlichten. Uitgebreid onderzoek naar het effect van het medicijn bij verschillende aandoeningen blijft doorgaan. Wie weet welke medische (en cosmetische) ontdekkingen er in de toekomst nog zullen worden gedaan voor deze veelzijdige en bijzondere stof.
Mocht je last hebben van het in dit artikel beschreven problemen als hyperhidrosis (overmatig zweten), migraine, tandenknarsen of kaakklemmen, dan kunnen onze cosmetisch artsen KNMG je hiervoor veilig en effectief behandelen. Uiteraard zijn onze artsen ook zeer bekwaam in het uitvoeren van alle cosmetische Botox behandelingen.
Je bent altijd welkom om een vrijblijvend en kosteloos gesprek aan te gaan met een van onze artsen. Maak online een afspraak via ons afspraakformulier of laat je adviesconsult door ons inplannen door te bellen naar 088 425 10 00.
Bronnen
Gary D. Monheit, MD, Andy Pickett, PhD. AbobotulinumtoxinA: A 25-Year
History. Aesthetic Surgery Journal. May 2017;37(1):S4–S11.
https://doi.org/10.1093/asj/sjw284
Doft MA, Hardy KL, Ascherman JA. Treatment of Hyperhidrosis with
Botulinum Toxin. Aesthet Surg J. Feb 2012;32(2):238-44. doi:
10.1177/1090820X11434506. PMID: 22328694.
Escher CM, Paracka L, Dressler D, Kollewe K. Botulinum Toxin in the
Management of Chronic Migraine: Clinical Evidence and Experience.
Ther Adv Neurol Disord. Feb 2017;10(2):127-135. doi:
10.1177/1756285616677005. Epub 2016 Nov 16. PMID: 28382110; PMCID:
PMC5367647.
Fernández-Núñez T, Amghar-Maach S, Gay-Escoda C. Efficacy of
Botulinum Toxin in the Treatment of Bruxism: Systematic Review. Med
Oral Patol Oral Cir Bucal. Jul 2019;1;24(4):e416-e424. doi:
10.4317/medoral.22923. PMID: 31246937; PMCID: PMC6667018.
Gary D. Monheit, MD, Andy Pickett, PhD. AbobotulinumtoxinA: A 25-Year
History. Aesthetic Surgery Journal. May 2017;37(1):S4–S11.
https://doi.org/10.1093/asj/sjw284
Makunts, T., Wollmer, M.A. & Abagyan, R. Postmarketing safety
surveillance data reveals antidepressant effects of botulinum toxin
across various indications and injection sites. Sci Rep. Jul 2020;10(1):12851.
https://doi.org/10.1038/s41598-020-69773-7
Wollmer MA, Makunts T, Krüger THC, Abagyan R. Postmarketing Safety
Surveillance Data Reveals Protective Effects of Botulinum Toxin
Injections against Incident Anxiety. Sci Rep. Dec 2021;21;11(1):24173. doi:
10.1038/s41598-021-03713-x. PMID: 34934096; PMCID: PMC8692576.
Wollmer, M.A.; Magid, M.; Kruger, T.H.C.; Finzi, E. Treatment of Depression
with Botulinum Toxin. Toxins. May 2022;14(6):383.
https://doi.org/10.3390/toxins14060383