Dr. Eli Navadeh: Veel van mijn liposuctie cliënten die ik voor lipoedeem behandel, worstelen met hun eetpatroon. Vaak hebben zij al allerlei diëten uitgeprobeerd, zonder het gewenste resultaat te behalen. Ik krijg daarom regelmatig de vraag of het aanpassen van je voedingspatroon bij deze huidaandoening zin heeft. In dit artikel lees je mijn antwoord op deze vraag.
Het belang van goede voeding
Vetophopingen bij lipoedeem zijn heel moeilijk weg te krijgen door af te vallen. Helaas lukt het 95% van de patiënten niet om gewicht te verliezen in de probleemgebieden. De wetenschap is nog volop aan het ontdekken waarom dit zo moeilijk is. Toch is het belangrijk om goed op je voeding te letten. Niet alleen zorgt een gezond voedingspatroon ervoor dat de vetophopingen niet nog meer toenemen, maar gezonde voeding kan mogelijk ook de klachten verminderen. Maar welke voeding is dan precies geschikt bij lipoedeem?
Waarom diëten niet werkt
Veel patiënten komen in de verleiding om een streng (tijdelijk) dieet te volgen om hun benen of armen te laten afvallen. Helaas heeft dit geen zin. De vetophopingen zullen hierdoor niet of nauwelijks verminderen. Bovendien is een crash dieet ongezond voor je lichaam.
Je lichaam heeft voldoende brand- en bouwstoffen nodig om al je organen en lichaamsprocessen goed te kunnen laten functioneren. Als deze stoffen, door streng diëten, niet voldoende in je lichaam aanwezig zijn, kan dit onder meer leiden tot spierafbraak, een ontregelde spijsvertering en een verstoring van je hormonen. Langdurig diëten kan, in het ergste geval, zelfs leiden tot blijvende schade aan je organen.
Je hormonen spelen waarschijnlijk een rol bij het ontstaan en verergeren van lipoedeem. Diëten zorgt dus eerder voor een grotere disbalans dan een oplossing. Vaak is er bij de aandoening ook sprake van verslapt bindweefsel. Als je lichaam niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, kan je bindweefsel nog meer verslappen. Ook zorgt diëten voor meer stress en vermoeidheid, wat je natuurlijk wilt vermijden.
Voedzame voeding – wat werkt dan wel?
Helaas bestaan er nog geen duidelijke wetenschappelijke voedingsrichtlijnen voor lipoedeem. Aangezien er bij deze pijnlijke vetophopingen sprake is van chronische inflammatie (ontstekingen), zou een anti-inflammatoir dieet mogelijk verlichting van de klachten kunnen geven. Zo is van het mediterrane dieet wetenschappelijk aangetoond dat het inflammatie in het lichaam kan bestrijden. De belangrijkste globale kenmerken van het mediterrane dieet zijn:
- Rijk aan verse groenten en fruit
- Rijk aan anti-inflammatoire kruiden, zoals basilicum, rozemarijn, tijm, oregano
- Volkoren granen en peulvruchten in plaats van geraffineerde graanproducten
- Dagelijks onverzadigde vetzuren, zoals uit extra vierge olijfolie en avocado, weinig verzadigde vetzuren en vrijwel geen transvetzuren
- Dagelijks noten en zaden
- Wekelijks vette vis rijk aan omega 3 en gevogelte
- Weinig rood vlees
- Weinig zout en zuivel
- Niet of nauwelijks bewerkte voeding en zoetigheid
Onderzoek mediterraan dieet
Er bestaat een wetenschappelijk onderzoek dat suggereert dat een aangepast mediterraan dieet heilzaam kan zijn bij dit vetsyndroom. Aan het Italiaanse onderzoek (Di Renzo et al. 2021) namen 29 vrouwen deel, waarvan 14 vrouwen met lipoedeem, en 15 vrouwen zonder lipoedeem (als controlegroep). Zij kregen de opdracht om vier weken lang een aangepast mediterraan dieet te volgen.
Dit hield in dat zij een typisch mediterraan dieet aten, zoals hierboven beschreven, maar dan met een 20% lagere calorie inname dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calorieën, specifiek aangepast aan hun lichaam. De verhoudingen tussen koolhydraten, eiwitten en vetten in het dieet was ongeveer 40%: 30%: 30%.
De conclusie van het onderzoek was dat het mediterrane dieet vol anti-inflammatoire (ontstekingsremmende) en antioxidantrijke voedingsmiddelen inderdaad zou kunnen helpen bij lipoedeem. Net als de controlegroep verloren de vrouwen met lipoedeem gewicht en verlaagde hun BMI significant. Bijzonder was dat er in de probleemgebieden (armen en benen) een afname van vetmassa werd gemeten. Ook verbeterde hun kwaliteit van leven: de vrouwen konden dagelijkse activiteiten met minder pijn, angst en vermoeidheid uitvoeren. Daarnaast verbeterde de aanwezigheid van voedingsstoffen in hun lichaam.
De beperking van dit onderzoek is dat het kleinschalig en kortdurig was, maar toch suggereert het dat een ontstekingsremmend mediterraan dieet vol antioxidanten mogelijk verlichting kan bieden bij lipoedeem.
Jouw voedingspatroon aanpassen
Als je zelf een voedingspatroon vol ontstekingsremmende en antioxidantrijke voedingsmiddelen wilt aannemen, dan komt het erop neer dat je zelf je eten vers bereid. Bewerkte en kant-en-klare voeding, zoals chips, gebak, ijs, pizza, patat, snoep, maaltijden uit blik etc., zul je links moeten laten liggen.
In plaats daarvan kies je voor voeding vol antioxidanten, zoals veel verse groentes, fruit en kiemgroenten (bijvoorbeeld alfalfa en tuinkers).
Anti-inflammatoire kruiden en specerijen, zoals kurkuma, gember, ceylon kaneel, oregano, rozemarijn, knoflook en ui, zijn aan te bevelen. De deelnemers van het onderzoek brachten hun eten op smaak met kruiden en specerijen in plaats van zout, en het is dan ook aan te raden om je zoutinname flink te beperken.
Verder aten de vrouwen uit het onderzoek voeding met een lage glycemische index. Dit betekent een keuze voor vezelrijke koolhydraatbronnen die de bloedsuikerspiegel stabieler houden, zoals volle, volkoren granen als zilvervliesrijst, havermout, quinoa, boekweit etc., in plaats van geraffineerde koolhydraatbronnen als witte rijst, witbrood, witte pasta etc. En ook geen suiker en zoetstoffen.
Tijdens het onderzoek aten de vrouwen minder dierlijke eiwitbronnen, zoals vlees; en aten ze meer plantaardige eiwitbronnen. Goede bronnen van plantaardige eiwitten zijn bijvoorbeeld: hennepzaad, pompoenpitten, sesamzaad, quinoa, broccoli, erwten en peulvruchten. De vrouwen dronken ook geen alcohol of gezoete dranken. Je kunt dus beter ook letten op wat je drinkt. Geen frisdranken, niet of nauwelijks alcohol, maar liever voldoende water, kruidenthee of groene thee.
Gezonde darmflora
De wetenschap brengt het belang van een gezonde darmflora steeds meer in verband met een betere hormoonbalans. Aangezien hormonen waarschijnlijk een rol spelen bij lipoedeem is het ook aan te raden om voeding te eten die de darmflora gunstig beïnvloedt. Dit kan door voeding te eten die prebiotica bevat.
Prebiotica zijn voedingsvezels die de gunstige bacteriën in je darmflora laten toenemen en actiever maken. Prebiotica vind je terug in groenten, fruit, volkoren granen en peulvruchten.
Onder meer de volgende voedingsmiddelen zijn rijk aan prebiotica: broccoli, bloemkool, zoete aardappel, pompoen, wortels, witlof, bananen, bessen, appels, asperges, artisjokken, uien, prei, knoflook, haver, linzen en lijnzaad.
Maar alle vezelrijke voeding is gunstig voor je darmgezondheid. Ook gefermenteerde voeding, zoals (verse) zuurkool, natto, tempé, kefir en kimchi, kunnen gunstig zijn voor je darmflora.
Begeleiding
Wel is het zo dat ieder lichaam anders is. Daarom is het moeilijk om een voedingspatroon te beschrijven dat gegarandeerd voor iedereen werkt. Ontdekken welke voeding voor jouw lichaam het meest gunstig is en een nieuw voedingspatroon volhouden, kan best een uitdaging zijn. Een diëtist, bij voorkeur iemand die gespecialiseerd is in voeding bij lipoedeem, kan je hierbij helpen.
Op de website van Lipoedeem Diëtisten Nederland vind je een overzicht van diëtisten in Nederland die mensen met deze huidaandoening kunnen begeleiden.
Ook als je besluit een liposuctie behandeling te ondergaan om klachten te verminderen, wil ik benadrukken dat het belangrijk is om heel je leven lang een gezond voedingspatroon aan te houden. Zo kun je ervoor zorgen dat je gewicht stabiel blijft en er geen nieuwe hardnekkige vetophopingen ontstaan die zorgen voor klachten.
Een voedzaam voedingspatroon is dus een belangrijke preventieve maatregel en kan ook verlichting bieden bij lipoedeem klachten.
Blog geschreven door: Dr. Eli Navadeh – Cosmetisch Dermatoloog
Bronnen:
Laura Di Renzo, Giulia Cinelli, Lorenzo Romano, Samanta Zomparelli, Gemma Lou De Santis, Petronilla Nocerino, Giulia Bigioni, Lorenzo Arsini, Giuseppe Cenname, Alberto Pujia, Gaetano Chiricolo, Antonino De Lorenzo. Potential Effects of a Modified Mediterranean Diet on Body Composition in Lipoedema. Nutritional, January 2021, 13(3), 358.
Song He, Hao Li, Zehui Yu, Faming Zhang, Sicheng Liang, Hang Liu, Hongwei Chen, and MuHan Lü. The Gut Microbiome and Sex Hormone-Related Diseases. Frontiers in Microbiology. September 2021, 12, 711137.
Christina Tsigalou, Theocharis Konstantinidis, Afroditi Paraschaki, Elisavet Stavropoulou, Chrissoula Voidarou, and Eugenia Bezirtzoglou. Mediterranean Diet as a Tool to Combat Inflammation and Chronic Diseases. An Overview. Biomedicines, July 2020, 8(7), 201.